İngiltere hükümeti, ülkenin “demokratik değerlerini koruma” amacıyla “aşırılık” kavramı için yeni bir tanım getiriyor. Yeni düzenleme yasalaşırsa, “şiddet, nefret ya da hoşgörüsüzlüğe” dayalı bir ideolojiyi destekleyen grupların kamu fonlarından faydalanması ve yetkililerle görüşmesi engellenecek.
Yerel Yönetimler, İskan ve Topluluklar Bakanı Michael Gove’un bugün Avam Kamarası’nda açıklayacağı yeni tanım, hükümetin “terör izleme birimi” ve Müslüman sivil toplum kuruluşları tarafından eleştiriliyor.
Konu son haftalarda siyasi gündeme damgasını vurmuş, Başbakan Rishi Sunak iki hafta önce yaptığı bir konuşmada aşırılığı, “demokrasiye yönelik bir tehdit” olarak nitelendirmişti.
Hükümet kaynakları, yeni tanımın kapsamına giren grupların önümüzdeki haftalarda açıklanacağını söyledi.
Bir grubun “aşırılık yanlısı” olarak damgalanması halinde temyiz süreci olmayacak, grupların bakanlık kararına mahkemelerde itiraz etmeleri gerekecek.
Yeni tanım, “Birleşik Krallık’ın liberal parlamenter demokrasi ve demokratik haklar sistemini zayıflatmayı, tersine çevirmeyi veya değiştirmeyi” amaçlayan bir ideolojinin desteklenmesini de aşırılık kapsamına alıyor.
2011’de yayımlanan önceki kılavuza göre bireyler ya da gruplar ancak “demokrasi, hukukun üstünlüğü, bireysel özgürlük ve farklı inanç ve inanışlara karşılıklı saygı ve hoşgörü de dahil olmak üzere İngiliz temel değerlerine açıktan ya da aktif muhalefet” gösterdikleri takdirde “aşırılık yanlısı” olarak tanımlanıyorlardı.
Yeni tanımla ilgili çalışmayı denetleyen Gove, bazı sivil toplum kuruşlarını yasaklamayı hedeflemdilerini söyledi.
Gove, neden yeni düzenlemeye htiyaç duyulduğu sorusuna Gove, “sokaklarda ve sosyal medyada” Müslüman ve Yahudi karşıtlığının artması üzerine, “daha belirgin” bir tanımın önem kazandığı yanıtını verdi.
Eleştiriler neler?
Ana muhalefetteki İşçi Partisi yeni tanımın “çok sıra dışı” olduğunu ve cevaptan daha fazla soruya yol açtığını vurguladı.
Partinin Maliye Sözcü Yardımcısı Darren Jones, tanımın “yasal bir tanım bile olmadığını”, tek amacının “hükümetin örgütlere ve bireylere finansal destek vermesini önlemek” olduğunu söyledi.
İktidardaki Muhafazakar Parti’den üç eski içişleri bakanı bu hafta kaleme aldıkları açık mektupta hükümeti, genel seçim yılında aşırıcılığı, siyasi puan toplamak için kullanmaması yolunda uyardı.
Mektupta, “aşırıcılığa ilişkin ortak bir anlayış ve bunu önlemeye yönelik dayanıklı bir strateji oluşturmak” için partiler arası bir çalışmaya ihtiyaç duyulduğu belirtildi.
Hükümetin “terörizm mevzuatını” bağımsız olarak gözden geçiren Jonathan Hall, “Aşırılık tanımını güncellemeye yönelik her girişim başarısız oldu çünkü neyi önlemeye çalıştığınız asla net değil” diyerek bu girişimi eleştirdi.
Müslüman bir örgütün CEO’su Azhar Qayum “Yasal muhalefeti bu şekilde gayrimeşru kılmak, liberal demokratik ilkelerin altını oymaktır” dedi.
BBC Politika Muhabiri Henry Zeffman’a göre hükümet, özellikle Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik saldırıları ve ardından Gazze’de yaşananlar sonrası yükselen aşırılık dalgasıyla başa çıkabilmek için yeni bir tanım ihtiyacını gündeme getirdi.
Zeffman, hükümetin yaklaşımına yönelik eleştirileri iki başıkta özetliyor:
1) Daha fazla bölünme yaratma riski: Canterbury ve York Başpiskoposları bu yönde uyarıda bulundu. Bazı İşçi Partisi milletvekilleri de aynı görüşte. Muhafazakar Parti’den üç eski içişleri bakanı da, “aşırıcılığın siyasallaşmasına” karşı uyarıda bulundu.
2) İfade özgürlüğü açısından sonuçları: Muhafazakar Parti’nin bazı milletvekilleri de Kürtaj karşıtı kampanyacılar ya da toplumsal cinsiyet eleştirisi yapan görüşlere sahip kişilerin de yeni tanımın kapsamına girebileceğinden endişe ediyor.
Ayrıca, yasal itirazlar karşısında durumun karmaşık bir hal alabileceği uyarısında bulunuluyor.
Yeni tanımın ne tür grupları kapsadığı, hükümetin birkaç hafta içinde yeni aşırılık yanlısı grupların listesini sınıflandırmaya göre yayımladığında anlaşılacak.
Başbakan Sunak’tan ‘aşırılık zehri’ uyarısı
Başbakan Rishi Sunak, Filistin yanlısı tutumuyla bilinen George Galloway’in Rochdale’deki ara seçimleri kazanması ardından 1 Mart’ta Başbakanlıkta yaptığı konuşmada “İslamcı aşırılık yanlıları ve aşırı sağcı gruplar zehir yayıyor” demişti.
Sunak “Bu zehir aşırıcılıktır. Bir halk olarak kendimize ve ortak geleceğimize olan güvenimizi tüketmeyi amaçlıyor” diye konuşmuştu.
İngiltere’de bu yıl yapılması beklenen genel seçim öncesi son kamuoyu yoklamaları, İşçi Partisi’nin 2010’dan bu yana iktidarda olan Muhafazakâr Parti’nin açık farkla önünde olduğunu gösteriyor.
